W poprzednim naszym artykule przedstawiliśmy korzyści wynikające z adopcji idei True Open Data zarówno na poziomach krajowych jak i regionalnych. Jednak wdrożenie tej koncepcji na poziomie jednostek samorządu terytorialnego (JST) jest zadaniem trudnym i złożonym. Pomimo wielu wysiłków i inicjatyw, udostępnianie otwartych danych na poziomie lokalnym nie zawsze jest zgodne z duchem True Open Data. W tym artykule przyjrzymy się wyzwaniom związanym z tym procesem oraz temu, dlaczego wciąż wiele JST boryka się z problemami związanymi z dostarczaniem pełnej otwartości danych dla swoich społeczności.
W Polsce, od czasu wprowadzenia ustawy o obowiązku udostępniania danych publicznych, obserwujemy znaczny wzrost zainteresowania tą tematyką. Jednak mimo rosnącej świadomości znaczenia dostępu do informacji publicznych, wciąż niewiele jednostek samorządu terytorialnego (JST) wywiązało się z tego obowiązku, a te, które podjęły takie działania, nie zawsze uczyniły to w pełnym duchu True Open Data.
Wdrożenie koncepcji True Open Data na poziomie lokalnym to wyzwanie, które wymaga odpowiednich zasobów, zarówno finansowych, jak i ludzkich. Jednak chociaż droga do osiągnięcia pełnej otwartości danych może być czasami trudna, nie można zignorować potencjału, jaki niesie ze sobą ta inicjatywa i dlatego należy ją postrzegać jako coś znacznie więcej niż tylko literalne spełnienie zapisów ustawy.
Warto przyjrzeć się zarówno wyzwaniom, jak i perspektywom, jakie wiążą się z otwieraniem danych publicznych w polskich JST. Poniżej przedstawiamy najczęstsze czynniki, stojące na przeszkodzie pełnemu wdrożeniu koncepcji True Open Data.
1. Brak jednolitej filozofii True Open Data
Wiele jednostek samorządu terytorialnego (JST) podejmuje inicjatywy związane z otwieraniem danych miejskich, ale nie zawsze działają zgodnie z filozofią True Open Data. To oznacza, że choć udostępniają pewne zbiory danych, to niekoniecznie robią to w sposób, który zachęca do maksymalnego wykorzystania tych danych. Na przykład, mogą ograniczać dostęp tylko do pewnych rodzajów danych, obawiając się potencjalnych konsekwencji związanych z prywatnością lub bezpieczeństwem. Rozwój spójnych zasad i wytycznych zgodnych z filozofią True Open Data jest kluczowy, aby uniknąć fragmentacji i zapewnić spójność dostępu do danych na poziomie lokalnym.
2. Prywatność i bezpieczeństwo danych
Prywatność i bezpieczeństwo danych są kluczowymi aspektami otwierania danych publicznych. JST muszą znaleźć równowagę między udostępnianiem informacji a ochroną prywatności obywateli oraz zapewnieniem bezpieczeństwa danych. Działania te obejmują zarówno ochronę danych osobowych, takich jak dane identyfikujące mieszkańców, jak i zabezpieczenie danych przed atakami lub nieuprawnionym dostępem mogącym skutkować fałszowaniem opublikowanych danych. Wdrażanie odpowiednich polityk i procedur oraz inwestowanie w technologie bezpieczeństwa są niezbędne, aby zapewnić, że otwartość danych nie stanie się źródłem ryzyka dla jednostek samorządu terytorialnego.
3. Polityczne i kulturowe przeszkody
Wdrażanie True Open Data na poziomie lokalnym może być trudne i problematyczne również ze względu na przeszkody polityczne i kulturowe. Politycy i urzędnicy mogą obawiać się utraty kontroli nad danymi lub negatywnych konsekwencji politycznych związanych z otwartością danych. Ponadto, w niektórych społecznościach może istnieć kulturowa niechęć do dzielenia się danymi lub obawy dotyczące prywatności. Rozwiązaniem tego wyzwania jest edukacja i budowanie świadomości w społeczeństwie oraz przekonywanie interesariuszy o korzyściach wynikających z udostępniania danych publicznych.
4. Złożoność danych na poziomie lokalnym
Dane zbierane przez JST na poziomie lokalnym mogą być niezwykle zróżnicowane pod względem formatów, struktur i poziomu szczegółowości. Obejmują obszary takie jak edukacja, zdrowie publiczne, transport, planowanie urbanistyczne i wiele innych. Ta różnorodność sprawia, że standaryzacja danych staje się nie lada wyzwaniem. Konieczne jest opracowanie strategii standaryzacji, które uwzględnią specyfikę różnych rodzajów danych oraz ich poziomy szczegółowości. Warto również rozważyć użycie otwartych standardów danych, które ułatwią ich interoperacyjność i powszechne wykorzystanie.
5. Ograniczone zasoby i możliwości techniczne
Nawet jeśli JST chcą otwierać swoje dane, mogą borykać się z ograniczonymi zasobami ludzkimi i finansowymi. Tworzenie i utrzymanie systemów do udostępniania danych oraz zapewnienie wsparcia technicznego wymaga inwestycji. Brak odpowiednich umiejętności technicznych wśród pracowników JST może być przeszkodą w efektywnym zarządzaniu danymi i wdrażaniu rozwiązań zgodnych z filozofią True Open Data. Konieczne jest szkolenie personelu oraz pozyskanie środków finansowych na rozwijanie infrastruktury i kompetencji niezbędnych do otwarcia danych publicznych.
6. Złożona struktura organizacyjna
Struktura organizacyjna JST często jest złożona, a do obsługi miasta mogą być zaangażowane różne „podmioty zewnętrzne” niezarządzane bezpośrednio przez urzędy. Każdy z wydziałów urzędu i podmiotów zewnętrznych może być potencjalnym źródłem danych otwartych. To wymaga koordynacji i współpracy między różnymi jednostkami, a także partnerami zewnętrznymi. Niezbędne jest przeszkolenie wszystkich potencjalnych autorów danych oraz wdrożenie systemu do zarządzania danymi, które pozwoli zarządzać tak złożonym i rozproszonym procesem tworzenia, autoryzacji i publikacji danych.
7. Heterogeniczne dziedzinowe systemy informatyczne
JST często korzystają z dziedzinowych systemów informatycznych, które obsługują różne wydziały i obszary działalności urzędu. Te systemy mogą być zaimplementowane w heterogenicznych technologiach i tworzyć „jeziora informacji” niezintegrowane z pozostałymi źródłami danych. Gdy JST decydują się na udostępnienie danych publicznych, muszą eksportować dane z tych systemów. Jednakże brak standaryzacji i spójności między nimi sprawia, że opublikowane zbiory danych mogą być ze sobą niespójne. To utrudnia nie tylko korzystanie z tych danych przez interesariuszy zewnętrznych, ale także analizę i zarządzanie danymi wewnątrz urzędu. Konieczne jest podejście oparte na standaryzacji i integracji systemów, aby zapewnić spójność i jakość udostępnianych danych miejskich.
8. Brak jednolitej platformy udostępniania danych
Wiele JST boryka się z brakiem jednolitej platformy do zarządzania i udostępniania otwartych danych publicznych. Niektóre z nich próbują publikować takie zbiory na swoich stronach internetowych, ale te rozwiązania nie zapewniają odpowiednich mechanizmów wersjonowania, zarządzania metadanymi, wizualizacji i innych funkcji niezbędnych do efektywnego udostępniania i wykorzystywania danych publicznych. Jednolita platforma otwartych danych miejskich jest nie tylko miejscem składowania danych, ale również narzędziem do ich uporządkowanego udostępniania i zarządzania. Umożliwia tworzenie metadanych, które są kluczowe dla dokładnego opisu i indeksowania zbiorów danych, a także tworzenie atrakcyjnych wizualizacji, ułatwiających zrozumienie danych przez mieszkańców i instytucje zewnętrzne.
Podsumowanie: Wspólna droga do True Open Data
Jeśli zauważasz w swojej instytucji jeden lub więcej z wymienionych tu problemów, to zapraszamy do niezobowiązujących konsultacji na temat tego, czy możemy pomóc w Twojej sytuacji. Tworzenie środowiska opartego na filozofii True Open Data to wyzwanie, ale także ogromna szansa na rozwijanie bardziej otwartego, efektywnego i zrozumiałego zarządzania danymi.
Jeśli uważasz, że artykuł nie wyczerpuje problemu, masz inne wnioski, lub chciałbyś podzielić się swoim spojrzeniem na te kwestie, to serdecznie zachęcamy do komentowania. Twoja perspektywa jest cenna, a dyskusja na ten temat może prowadzić do nowych rozwiązań i pomysłów.
Jednostkom samorządu terytorialnego, które pragną wdrożyć sprawdzone rozwiązania do zarządzania danymi, oferujemy nasze autorskie podejście – citiData. Dzięki citiData nie tylko spełnisz zapisy ustawy, ale także otrzymasz możliwość otwarcia danych w duchu True Open Data zgodnie z najlepszymi praktykami. Znamy i rozumiemy problemy związane z jakością danych, które często występują w JST i dlatego nie zostawimy Cię z nimi samego. Wdrożenia naszej platformy zawsze poprzedzamy szczegółową analizą źródeł danych i weryfikacją ich wewnętrznej oraz wzajemnej spójności.
Razem możemy pracować nad lepszym dostępem do danych publicznych i wspierać rozwój transparentności i partycypacji w Twojej instytucji oraz społeczności lokalnej.
